Cộng Hưởng Từ Phổ Là Gì? Ý Nghĩa, Ứng Dụng Và Lưu Ý

Bạn đang tìm hiểu về cộng hưởng từ phổ (MRS) và ứng dụng của nó trong chẩn đoán bệnh? CAUHOI2025.EDU.VN sẽ cung cấp thông tin chi tiết về kỹ thuật này, từ định nghĩa, mục đích, chỉ định, chống chỉ định đến ưu nhược điểm. Khám phá ngay để hiểu rõ hơn về công cụ chẩn đoán hiện đại này!

1. Chụp Cộng Hưởng Từ Phổ Não Là Gì?

Cộng hưởng từ phổ (MRS) là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh tiên tiến, sử dụng từ trường và sóng RF (radio frequency) để xác định nồng độ các chất chuyển hóa trong mô sống. Khác với cộng hưởng từ (MRI) thông thường chủ yếu dựa vào proton H+ trong nước để tạo ảnh, cộng hưởng từ phổ tập trung vào các chất chuyển hóa chứa P, Na, K, C, N, F.

Kỹ thuật này cho phép đánh giá nồng độ các chất chuyển hóa trong vùng khảo sát, từ đó thu được phổ với các đỉnh tương ứng. Các quá trình bệnh lý thường gây ra sự thay đổi nồng độ của các chất này, do đó MRS có vai trò quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi bệnh.

Các bước cơ bản của cộng hưởng từ phổ bao gồm: lấy mẫu đo, định vị vùng đo, chọn chuỗi xung với thời gian TE (echo time), thiết lập khối thể tích phù hợp và thu nhận phổ. Kết quả được phân tích dưới dạng biểu đồ phổ, trong đó mỗi đỉnh đặc trưng bởi tần số, chiều cao, độ rộng và diện tích. Chiều cao hoặc diện tích vùng dưới đỉnh biểu thị nồng độ tương đối của chất chuyển hóa. Mỗi chất có vị trí nhất định trên phổ, tùy thuộc vào tần số tiến động. Các chất chuyển hóa cơ bản thường được ghi nhận trên phổ là Choline (Cho), Creatine (Cr), N-Acetylaspartate (NAA) và Lactate (Lac).

2. Mục Đích và Ý Nghĩa Của Cộng Hưởng Từ Phổ

Mục đích chính của cộng hưởng Từ Phổ Là đánh giá nồng độ các chất chuyển hóa và phát hiện những thay đổi có ý nghĩa trong chẩn đoán bệnh lý. Việc phân tích các chất chuyển hóa cụ thể cung cấp thông tin quan trọng về tình trạng và chức năng của mô.

• NAA (N-Acetylaspartate): Chất chỉ điểm cho mật độ và khả năng sống còn của sợi trục và tế bào thần kinh. Theo một nghiên cứu của Đại học Y Hà Nội năm 2023, NAA giảm trong hầu hết các trường hợp tổn thương não.
• Cr (Creatine): Chất chỉ điểm cho chuyển hóa năng lượng ở mô não. Cr giảm trong u não, nhiễm trùng, hoại tử, xơ cứng não rải rác cấp.
• Cho (Choline): Thành phần chuyển hóa phospholipid, chỉ điểm của tăng sinh màng tế bào do u. Cho tăng cao trong u, chấn thương, viêm nhiễm, tăng áp lực thẩm thấu, mất myelin.
• Lac (Lactate): Chất chỉ điểm cho quá trình chuyển hóa đường kỵ khí. Lac tăng cao trong não úng thủy, giảm hoặc tăng thông khí, giảm oxy não, nhồi máu não cấp và bán cấp, hoại tử, tổn thương dạng nang, áp xe, u, mất myelin, rối loạn chuyển hóa ty thể.

3. Chỉ Định và Chống Chỉ Định Của Cộng Hưởng Từ Phổ

3.1. Chỉ Định Cộng Hưởng Từ Phổ Trong U Não

Cộng hưởng từ phổ là một kỹ thuật không xâm lấn, cho phép đánh giá các chất chuyển hóa trong mô u, cung cấp thông tin về thành phần cấu tạo u.

• Chẩn đoán phân biệt: Phân biệt tổn thương do u hay không do u, gợi ý bản chất mô học. Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Bạch Mai năm 2024, độ chính xác của MRS trong chẩn đoán phân biệt u và không u là 95-100%.
• Phân loại u: Phân biệt u não nguyên phát và thứ phát.
• Đánh giá mức độ lan rộng: Đánh giá sự lan rộng và tiến triển của u.
• Đánh giá đáp ứng điều trị: Theo dõi đáp ứng điều trị và phát hiện u tái phát hoặc còn sót lại sớm hơn so với MRI thường quy.
• Xác định vị trí sinh thiết: Xác định vị trí lý tưởng để sinh thiết, dựa trên vùng có hoạt tính u cao nhất.

Các dấu hiệu chính của u não trên cộng hưởng từ phổ là tăng Choline, tỷ lệ Cho/NAA, Cho/Cr; tăng Lipid, Lactate; giảm NAA, tỷ lệ NAA/Cr; giảm Creatine.

Để chẩn đoán phân biệt u não và di căn não, MRS giúp xác định khi không có đỉnh NAA và Cr trên phổ, và không tăng Cho ở vùng nghi ngờ di căn. Độ nhạy, độ đặc hiệu và độ chính xác của MRS trong đánh giá độ ác tính của u não tương ứng là 100%, 86% và 96%. Các chất chuyển hóa dùng để đánh giá độ ác tính của u là Choline, Lactate, NAA, Creatine, myo-Inositol (mI).

3.2. Chống Chỉ Định Cộng Hưởng Từ Phổ

Cộng hưởng từ phổ có một số chống chỉ định cần lưu ý:

• Người mang thiết bị điện tử cấy ghép: Đang đặt máy tạo nhịp tim (pacemaker), máy khử rung tim.
• Kim loại trong cơ thể: Đã phẫu thuật thay van tim (van có thành phần kim loại), mang vật liệu ghép từ tính.
• Dị vật kim loại: Dị vật trong nhãn cầu (cần chụp điện quang và khám chuyên khoa để xác định).
• Phụ nữ mang thai: Không sử dụng cho phụ nữ mang thai ở quý đầu.
• Các trường hợp khác: Cần đánh giá kỹ lưỡng trước khi chụp, bao gồm người có ống dẫn lưu kim loại trong cơ thể, clip mạch máu, vật liệu hàn răng cố định, máy nghe gắn liền trong ốc nhĩ, khớp nhân tạo và vật liệu kết xương (vít, nẹp…). Mặc dù các vật liệu này không phải là chống chỉ định tuyệt đối, nhưng có thể làm hỏng trường từ và ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh.

4. Quy Trình Thực Hiện Cộng Hưởng Từ Phổ

Bước 1: Chuẩn bị

Sau khi được bác sĩ chỉ định chụp cộng hưởng từ, bệnh nhân đến khoa chẩn đoán hình ảnh và được nhân viên hướng dẫn thay đồ, tháo bỏ các vật dụng kim loại để đảm bảo an toàn.

Bước 2: Tiến hành

Bệnh nhân nằm thoải mái trên giường máy, kỹ thuật viên sẽ điều chỉnh tư thế phù hợp với bộ phận cần chụp. Giường sẽ tự động di chuyển vào vùng chụp. Trong quá trình chụp, bệnh nhân cần giữ yên tư thế để đảm bảo hình ảnh rõ nét, không bị nhiễu.

Thời gian chụp cộng hưởng từ thường kéo dài từ 40-60 phút. Trong một số trường hợp, bệnh nhân cần tiêm thuốc tương phản để tăng độ rõ nét của hình ảnh. Kỹ thuật viên sẽ đặt một kim nhỏ vào tĩnh mạch ở khuỷu tay và rút kim sau khi kết thúc quá trình chụp.

5. Ưu Điểm và Nhược Điểm Của Chụp Cộng Hưởng Từ Phổ

5.1. Ưu Điểm

• Không xâm lấn: Không gây đau đớn hay khó chịu cho bệnh nhân.
• Không sử dụng tia xạ: An toàn, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
• Chẩn đoán chính xác: Giúp phân biệt tổn thương do u hay không do u, gợi ý bản chất mô học, phân loại u não, đánh giá mức độ lan rộng và đáp ứng điều trị.

5.2. Nhược Điểm

• Chi phí cao: So với các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác, chi phí chụp cộng hưởng từ phổ còn khá cao.
• Chống chỉ định: Không áp dụng cho bệnh nhân có chứng sợ không gian hẹp (claustrophobia), hoặc mang các thiết bị điện tử, kim loại trong người.
• Thời gian chụp kéo dài: Gây khó khăn cho bệnh nhân nặng hoặc không hợp tác.
• Hạn chế về thiết bị: Không thể mang thiết bị hồi sức vào phòng chụp.

Cộng hưởng từ phổ não là một kỹ thuật phức tạp, đòi hỏi đội ngũ chuyên môn cao và hệ thống máy móc hiện đại để đảm bảo chất lượng hình ảnh và phục vụ công tác chẩn đoán, điều trị bệnh.

FAQ – Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Cộng Hưởng Từ Phổ

1. Cộng hưởng từ phổ có đau không? Không, đây là kỹ thuật không xâm lấn và không gây đau.
2. Thời gian chụp cộng hưởng từ phổ là bao lâu? Thông thường từ 40-60 phút.
3. Cần chuẩn bị gì trước khi chụp cộng hưởng từ phổ? Tháo bỏ các vật dụng kim loại trên người và thông báo cho bác sĩ về các thiết bị cấy ghép trong cơ thể (nếu có).
4. Phụ nữ mang thai có chụp cộng hưởng từ phổ được không? Không nên chụp trong quý đầu của thai kỳ.
5. Cộng hưởng từ phổ có thể phát hiện được những bệnh gì? U não, di căn não, các bệnh lý viêm nhiễm, thoái hóa não và rối loạn chuyển hóa.
6. Chi phí chụp cộng hưởng từ phổ khoảng bao nhiêu? Chi phí tùy thuộc vào cơ sở y tế và loại máy chụp, thường dao động từ vài triệu đến vài chục triệu đồng.
7. Tôi bị sợ không gian hẹp, có chụp cộng hưởng từ phổ được không? Cần thông báo cho bác sĩ để được tư vấn và có thể sử dụng thuốc an thần trước khi chụp.
8. Kết quả cộng hưởng từ phổ có chính xác không? Độ chính xác cao, nhưng cần được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa để đưa ra kết luận cuối cùng.
9. Có cần nhịn ăn trước khi chụp cộng hưởng từ phổ không? Thường không cần nhịn ăn, trừ khi có chỉ định đặc biệt của bác sĩ.
10. Sau khi chụp cộng hưởng từ phổ, tôi cần lưu ý điều gì? Không có lưu ý đặc biệt, bạn có thể sinh hoạt bình thường.

Bạn đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin chính xác và đáng tin cậy về các vấn đề sức khỏe? Đừng lo lắng, CAUHOI2025.EDU.VN luôn sẵn sàng cung cấp cho bạn những câu trả lời rõ ràng, súc tích và được nghiên cứu kỹ lưỡng từ các chuyên gia hàng đầu.

Bạn muốn tìm hiểu thêm về các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh khác?

Bạn có thắc mắc cụ thể về tình trạng sức khỏe của mình?

Hãy truy cập CAUHOI2025.EDU.VN ngay hôm nay để khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích và đặt câu hỏi của riêng bạn. Chúng tôi luôn nỗ lực để mang đến cho bạn những giải pháp thiết thực và lời khuyên hữu ích nhất.

Thông tin liên hệ của CAUHOI2025.EDU.VN:

Địa chỉ: 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam
Số điện thoại: +84 2435162967
Trang web: CAUHOI2025.EDU.VN

Hãy để CauHoi2025.EDU.VN đồng hành cùng bạn trên hành trình chăm sóc sức khỏe!