Trật Tự Thế Giới Hai Cực Ianta Hình Thành Trên Cơ Sở Nào? Giải Đáp Chi Tiết

Bạn đang tìm kiếm câu trả lời cho câu hỏi: “Trật tự thế giới hai cực Ianta hình thành trên cơ sở nào?”. Bài viết này của CAUHOI2025.EDU.VN sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện và sâu sắc về vấn đề này, giúp bạn hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử và những yếu tố dẫn đến sự hình thành trật tự thế giới mới sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Chúng tôi sẽ đi sâu vào các hội nghị quan trọng, sự phân chia ảnh hưởng, và những hệ quả kéo dài đến ngày nay.

Trật tự thế giới hai cực Ianta được hình thành dựa trên sự thỏa thuận giữa các cường quốc Đồng minh chiến thắng trong Chiến tranh Thế giới thứ hai, đặc biệt là tại Hội nghị Ianta (tháng 2 năm 1945). Cơ sở chính của trật tự này là sự phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa hai siêu cường: Mỹ và Liên Xô.

1. Hội Nghị Ianta: Nền Tảng Của Trật Tự Thế Giới Mới

1.1 Bối Cảnh Lịch Sử

Chiến tranh Thế giới thứ hai (1939-1945) tàn khốc đã gây ra những tổn thất nặng nề về người và của cho nhân loại. Tuy nhiên, nó cũng chứng kiến sự trỗi dậy của các cường quốc Đồng minh, đặc biệt là Liên Xô và Hoa Kỳ. Khi chiến tranh bước vào giai đoạn cuối, các nhà lãnh đạo của các nước Đồng minh nhận thức rõ sự cần thiết phải thiết lập một trật tự thế giới mới, đảm bảo hòa bình và an ninh quốc tế sau chiến tranh.

Hội nghị Ianta, diễn ra từ ngày 4 đến ngày 11 tháng 2 năm 1945 tại Crimea, Liên Xô, là một trong những hội nghị quan trọng nhất của các nhà lãnh đạo Đồng minh trong Chiến tranh Thế giới thứ hai. Tham dự hội nghị có “Bộ ba lớn”: Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt, Thủ tướng Anh Winston Churchill, và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Joseph Stalin. Mục tiêu chính của hội nghị là thảo luận về việc tái thiết châu Âu sau chiến tranh và thiết lập một trật tự thế giới mới.

1.2 Các Quyết Định Quan Trọng Tại Hội Nghị Ianta

Hội nghị Ianta đã đưa ra nhiều quyết định quan trọng, định hình trật tự thế giới sau chiến tranh:

• Phân chia nước Đức: Nước Đức bị chia thành bốn vùng chiếm đóng do Hoa Kỳ, Liên Xô, Anh và Pháp kiểm soát. Berlin, thủ đô của Đức, cũng được chia thành bốn khu vực tương tự.
• Tái thiết châu Âu: Các nước Đồng minh cam kết giúp đỡ các quốc gia châu Âu bị chiến tranh tàn phá tái thiết kinh tế và chính trị.
• Thành lập Liên Hợp Quốc: Hội nghị Ianta nhất trí thành lập một tổ chức quốc tế mới, Liên Hợp Quốc, để duy trì hòa bình và an ninh thế giới.
• Vấn đề Ba Lan: Hội nghị thảo luận về tương lai của Ba Lan và quyết định thành lập một chính phủ lâm thời đoàn kết dân tộc, bao gồm cả những người cộng sản và những người không cộng sản.
• Sự tham gia của Liên Xô vào cuộc chiến chống Nhật Bản: Liên Xô cam kết tham chiến chống Nhật Bản sau khi chiến tranh ở châu Âu kết thúc. Đổi lại, Liên Xô sẽ được khôi phục các quyền lợi đã mất trong Chiến tranh Nga-Nhật năm 1904-1905.
• Phân chia phạm vi ảnh hưởng: Đây là quyết định quan trọng nhất, đặt nền móng cho trật tự hai cực. Châu Âu được chia thành hai сфер ảnh hưởng chính: Đông Âu thuộc về Liên Xô, và Tây Âu thuộc về Hoa Kỳ và các đồng minh.

1.3 Ý Nghĩa Của Hội Nghị Ianta

Hội nghị Ianta có ý nghĩa lịch sử to lớn, đặt nền móng cho trật tự thế giới sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Tuy nhiên, nó cũng chứa đựng những mâu thuẫn tiềm tàng, dẫn đến Chiến tranh Lạnh.

2. Sự Phân Chia Phạm Vi Ảnh Hưởng

2.1 Đông Âu Dưới Sự Kiểm Soát Của Liên Xô

Sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, Liên Xô thiết lập sự kiểm soát đối với các nước Đông Âu, bao gồm Ba Lan, Hungary, Romania, Bulgaria, Tiệp Khắc và Đông Đức. Các nước này trở thành các quốc gia vệ tinh của Liên Xô, chịu ảnh hưởng sâu sắc về chính trị, kinh tế và quân sự. Liên Xô áp đặt mô hình chính trị cộng sản lên các nước này, đàn áp các lực lượng đối lập và kiểm soát chặt chẽ các phương tiện truyền thông.

Sự can thiệp của Liên Xô vào các nước Đông Âu đã gây ra sự bất mãn trong dân chúng và dẫn đến các cuộc nổi dậy, như cuộc nổi dậy ở Hungary năm 1956 và cuộc nổi dậy ở Tiệp Khắc năm 1968. Tuy nhiên, các cuộc nổi dậy này đều bị Liên Xô đàn áp bằng vũ lực.

2.2 Tây Âu Dưới Sự Ảnh Hưởng Của Hoa Kỳ

Trong khi đó, Tây Âu chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của Hoa Kỳ. Hoa Kỳ cung cấp viện trợ kinh tế cho các nước Tây Âu thông qua Kế hoạch Marshall, giúp các nước này tái thiết kinh tế sau chiến tranh. Hoa Kỳ cũng thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) vào năm 1949, một liên minh quân sự nhằm bảo vệ Tây Âu khỏi sự xâm lược của Liên Xô.

Sự hiện diện quân sự và kinh tế của Hoa Kỳ ở Tây Âu đã giúp các nước này phát triển kinh tế và duy trì nền dân chủ. Tuy nhiên, nó cũng gây ra sự phụ thuộc vào Hoa Kỳ và làm gia tăng căng thẳng giữa hai siêu cường.

2.3 Sự Hình Thành Hai Khối Quân Sự Đối Đầu

Sự phân chia châu Âu thành hai sfera ảnh hưởng đã dẫn đến sự hình thành hai khối quân sự đối đầu: NATO do Hoa Kỳ lãnh đạo và Tổ chức Hiệp ước Warsaw do Liên Xô lãnh đạo. Hai khối quân sự này đã tạo ra một tình trạng căng thẳng kéo dài, được gọi là Chiến tranh Lạnh.

Chú thích: Bản đồ thể hiện sự phân chia châu Âu thành hai khối: NATO (màu xanh) và Khối Warsaw (màu đỏ) trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

3. Những Yếu Tố Khác Góp Phần Hình Thành Trật Tự Hai Cực

3.1 Sức Mạnh Kinh Tế và Quân Sự Của Mỹ và Liên Xô

Sự trỗi dậy của Hoa Kỳ và Liên Xô sau Chiến tranh Thế giới thứ hai là một yếu tố quan trọng góp phần hình thành trật tự hai cực. Hoa Kỳ trở thành cường quốc kinh tế số một thế giới, với nền công nghiệp phát triển mạnh mẽ và nguồn tài nguyên dồi dào. Liên Xô cũng vươn lên trở thành cường quốc quân sự hàng đầu, với lực lượng vũ trang hùng mạnh và kho vũ khí hạt nhân khổng lồ.

Sức mạnh kinh tế và quân sự của hai siêu cường này cho phép họ chi phối các vấn đề quốc tế và cạnh tranh ảnh hưởng trên toàn thế giới.

3.2 Sự Suy Yếu Của Các Cường Quốc Châu Âu Cũ

Chiến tranh Thế giới thứ hai đã làm suy yếu nghiêm trọng các cường quốc châu Âu cũ, như Anh, Pháp và Đức. Các nước này mất đi vị thế thống trị trên thế giới và trở nên phụ thuộc vào Hoa Kỳ và Liên Xô. Sự suy yếu của các cường quốc châu Âu cũ đã tạo điều kiện cho Hoa Kỳ và Liên Xô vươn lên trở thành hai siêu cường duy nhất.

3.3 Hệ Tư Tưởng Đối Lập

Sự đối lập về hệ tư tưởng giữa chủ nghĩa tư bản của Hoa Kỳ và chủ nghĩa cộng sản của Liên Xô cũng là một yếu tố quan trọng dẫn đến Chiến tranh Lạnh và trật tự hai cực. Hoa Kỳ và Liên Xô cạnh tranh ảnh hưởng trên toàn thế giới, cố gắng truyền bá hệ tư tưởng của mình cho các quốc gia khác. Sự đối lập về hệ tư tưởng đã làm sâu sắc thêm sự chia rẽ giữa hai siêu cường và làm gia tăng nguy cơ xung đột.

4. Hệ Quả Của Trật Tự Thế Giới Hai Cực Ianta

4.1 Chiến Tranh Lạnh

Hệ quả lớn nhất của trật tự thế giới hai cực Ianta là Chiến tranh Lạnh, một cuộc đối đầu căng thẳng kéo dài hơn bốn thập kỷ giữa Hoa Kỳ và Liên Xô. Chiến tranh Lạnh không phải là một cuộc chiến tranh thực sự, mà là một cuộc chạy đua vũ trang, một cuộc cạnh tranh ảnh hưởng và một cuộc chiến tranh ý thức hệ.

Chiến tranh Lạnh đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho thế giới, bao gồm:

• Nguy cơ chiến tranh hạt nhân thường trực.
• Sự chia rẽ của thế giới thành hai khối đối đầu.
• Các cuộc chiến tranh ủy nhiệm ở các nước đang phát triển.
• Sự đàn áp các quyền tự do dân chủ ở các nước cộng sản.
• Sự lãng phí nguồn lực cho chạy đua vũ trang.

4.2 Sự Chia Cắt Nước Đức và Berlin

Một hệ quả khác của trật tự hai cực là sự chia cắt nước Đức và Berlin. Nước Đức bị chia thành hai quốc gia: Cộng hòa Dân chủ Đức (Đông Đức) do Liên Xô kiểm soát và Cộng hòa Liên bang Đức (Tây Đức) do Hoa Kỳ, Anh và Pháp kiểm soát. Berlin, thủ đô của Đức, cũng bị chia thành hai phần: Đông Berlin thuộc về Đông Đức và Tây Berlin thuộc về Tây Đức.

Sự chia cắt nước Đức và Berlin là biểu tượng của Chiến tranh Lạnh và là một nguồn gốc căng thẳng giữa hai siêu cường. Bức tường Berlin, được xây dựng vào năm 1961, đã trở thành biểu tượng của sự chia rẽ giữa Đông và Tây.

Chú thích: Bức tường Berlin, biểu tượng của sự chia rẽ giữa Đông và Tây trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

4.3 Sự Sụp Đổ Của Liên Xô và Trật Tự Đơn Cực

Chiến tranh Lạnh kết thúc vào năm 1991 với sự sụp đổ của Liên Xô. Sự sụp đổ của Liên Xô đã làm thay đổi căn bản trật tự thế giới, từ trật tự hai cực sang trật tự đơn cực do Hoa Kỳ thống trị. Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất trên thế giới, với sức mạnh kinh tế, quân sự và chính trị vượt trội.

Tuy nhiên, trật tự đơn cực cũng không kéo dài được lâu. Sự trỗi dậy của các cường quốc mới, như Trung Quốc, Nga và Ấn Độ, đã làm suy yếu vị thế của Hoa Kỳ và dẫn đến sự hình thành một trật tự thế giới đa cực.

5. Trật Tự Thế Giới Ngày Nay: Hướng Tới Đa Cực

Ngày nay, trật tự thế giới đang trải qua những thay đổi sâu sắc. Sự trỗi dậy của các cường quốc mới, sự gia tăng của chủ nghĩa民族 chủ nghĩa và chủ nghĩa bảo hộ, và các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu và đại dịch đã làm suy yếu trật tự thế giới do Hoa Kỳ lãnh đạo và thúc đẩy sự hình thành một trật tự thế giới đa cực.

Trong trật tự thế giới đa cực, các quốc gia sẽ phải hợp tác với nhau để giải quyết các thách thức toàn cầu và duy trì hòa bình và an ninh quốc tế. Sự hợp tác này sẽ đòi hỏi sự tôn trọng lẫn nhau, sự thỏa hiệp và sự sẵn sàng chia sẻ trách nhiệm.

6. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)

1. Hội nghị Ianta diễn ra khi nào và ở đâu?

Hội nghị Ianta diễn ra từ ngày 4 đến ngày 11 tháng 2 năm 1945 tại Crimea, Liên Xô.

2. Ai là những người tham gia chính tại Hội nghị Ianta?

Tổng thống Hoa Kỳ Franklin D. Roosevelt, Thủ tướng Anh Winston Churchill, và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Joseph Stalin.

3. Quyết định quan trọng nhất tại Hội nghị Ianta là gì?

Phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa Liên Xô và Hoa Kỳ.

4. Trật tự thế giới hai cực Ianta dẫn đến điều gì?

Chiến tranh Lạnh.

5. Khi nào Chiến tranh Lạnh kết thúc?

Năm 1991, với sự sụp đổ của Liên Xô.

6. Trật tự thế giới ngày nay là gì?

Hướng tới trật tự đa cực.

7. Những yếu tố nào góp phần hình thành trật tự hai cực?

Sức mạnh kinh tế và quân sự của Mỹ và Liên Xô, sự suy yếu của các cường quốc châu Âu cũ, hệ tư tưởng đối lập.

8. Kế hoạch Marshall là gì?

Chương trình viện trợ kinh tế của Hoa Kỳ cho các nước Tây Âu sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.

9. NATO là gì?

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, một liên minh quân sự do Hoa Kỳ lãnh đạo.

10. Tổ chức Hiệp ước Warsaw là gì?

Một liên minh quân sự do Liên Xô lãnh đạo.

7. Kết Luận

Trật tự thế giới hai cực Ianta là một giai đoạn lịch sử quan trọng, định hình thế giới sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Nó được xây dựng trên cơ sở sự thỏa thuận giữa các cường quốc Đồng minh chiến thắng, đặc biệt là sự phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa Hoa Kỳ và Liên Xô. Trật tự này đã dẫn đến Chiến tranh Lạnh, sự chia cắt nước Đức và Berlin, và nhiều cuộc xung đột khác trên thế giới. Ngày nay, trật tự thế giới đang thay đổi, hướng tới một trật tự đa cực, nơi các quốc gia phải hợp tác với nhau để giải quyết các thách thức toàn cầu.

Hy vọng bài viết này của CAUHOI2025.EDU.VN đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về trật tự thế giới hai cực Ianta. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại truy cập CauHoi2025.EDU.VN để tìm kiếm câu trả lời hoặc liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam hoặc số điện thoại +84 2435162967 để được tư vấn chi tiết hơn. Chúng tôi luôn sẵn lòng hỗ trợ bạn!