admin 2 ngày trước

Tháp Phước Duyên: Biểu Tượng Vĩnh Cửu Của Cố Đô Huế Uy Nghi

Mục lục

Bạn muốn khám phá biểu tượng văn hóa độc đáo của Huế? Tháp Phước Duyên tại chùa Thiên Mụ không chỉ là một công trình kiến trúc, mà còn là chứng nhân lịch sử, mang đậm dấu ấn tâm linh. Hãy cùng CAUHOI2025.EDU.VN tìm hiểu sâu hơn về lịch sử, kiến trúc và ý nghĩa của ngọn tháp này, đồng thời khám phá những giá trị văn hóa đặc sắc mà nó mang lại. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Tháp Phước Duyên, từ đó thêm yêu mến và trân trọng di sản văn hóa Việt Nam.

1. Tháp Phước Duyên Là Gì? Ý Nghĩa Biểu Tượng?

Tháp Phước Duyên, tọa lạc trong khuôn viên chùa Thiên Mụ (Huế), là một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất của Việt Nam. Tháp không chỉ là một công trình kiến trúc tôn giáo mà còn là một biểu tượng văn hóa, lịch sử, và tâm linh sâu sắc.

Theo Từ điển Larousse, biểu tượng là dấu hiệu, hình ảnh, hoặc vật thể đại diện cho một ý niệm trừu tượng, là hình ảnh cụ thể của một sự vật hay một điều gì đó. Tháp Phước Duyên mang ý nghĩa biểu tượng của sự trường tồn, may mắn và thịnh vượng.

Ảnh Tháp Phước Duyên nhìn gần

1.1. Vị Trí Trung Tâm Của Tháp Phước Duyên Trong Kiến Trúc Chùa Thiên Mụ

Tháp Phước Duyên nằm ở vị trí trung tâm phía trước chùa Thiên Mụ, được xem như điểm nhấn quan trọng nhất trong tổng thể kiến trúc. Với vai trò trung tâm, tháp được ví như ngôi sao Bắc Đẩu, còn các công trình khác xung quanh như các vệ tinh, tạo nên một bố cục hài hòa và cân đối.

1.2. Lịch Sử Hình Thành Chùa Thiên Mụ

Chùa Thiên Mụ gắn liền với truyền thuyết về Chúa Nguyễn Hoàng trong quá trình mở mang bờ cõi về phương Nam. Theo truyền thuyết, khi Chúa Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa, trong một lần ngược dòng sông Hương, ông bắt gặp ngọn đồi nhỏ Hà Khê có thế đất hình con rồng quay đầu nhìn lại. Người dân địa phương kể rằng, vào ban đêm thường có một bà lão mặc áo đỏ quần lục xuất hiện trên đồi, nói rằng sẽ có một vị chân chúa đến lập chùa để tụ linh khí, làm bền long mạch, cho nước Nam hùng mạnh.

Năm 1601, Chúa Nguyễn Hoàng đã cho dựng một ngôi chùa trên đồi, hướng ra sông Hương, và đặt tên là Thiên Mụ.

2. Quá Trình Xây Dựng Tháp Phước Duyên – “Ấn Chỉ” Của Vua Thiệu Trị

Tháp Phước Duyên được xây dựng vào thời vua Thiệu Trị (1841-1847), người đã kế thừa di nguyện của vua cha Minh Mạng về việc xây dựng một ngọn tháp để trấn yểm kinh thành, “tụ long khí cho bền long mạch”.

Ảnh Bia đá về lịch sử Tháp Phước Duyên

2.1. Từ “Từ Nhân Tháp” Đến “Phước Duyên Bửu Tháp”

Theo bia đá hiện còn tại chùa Thiên Mụ, vua Thiệu Trị chính là người đã vẽ đồ án kiến trúc của tháp. Tháp được khởi công xây dựng từ năm Thiệu Trị thứ 4 (1844) và hoàn thành vào năm sau (1845). Ban đầu, tháp có tên là Từ Nhân Tháp, nhưng sau đó được đổi thành Phước Duyên Bửu Tháp.

2.2. Cầu Mưa Thuận Gió Hòa

Trong quá trình xây dựng tháp, triều đình gặp phải hạn hán kéo dài. Vua Thiệu Trị đã ra lệnh xây gấp xong tháp Phước Duyên để cầu mưa. Sau khi tháp hoàn thành, vua cho các hoàng tử rước kim thân Thế Tôn lên bảo tháp, tụng kinh cầu nguyện.

3. Vật Liệu Xây Dựng Tháp Phước Duyên – Sự Kết Hợp Tinh Tế

Vật liệu xây dựng tháp Phước Duyên được tuyển chọn kỹ lưỡng từ nhiều vùng miền khác nhau, thể hiện sự đầu tư và tâm huyết của triều đình nhà Nguyễn.

Đá Thanh: Được chở từ Thanh Hóa vào.
Gạch Bát Tràng: Có thể do thợ Bát Tràng ngoài Bắc được trưng tập vào kinh đô để làm tại chỗ.
Gạch Vồ: Sử dụng đất sét đào ở chân đồi Long Thọ và các làng Triệu Sơn, nơi có loại đất sét làm gạch ngói rất tốt.
Đồng và Sắt.
Gạch Hoa: Loại gạch hoa lỗ tráng men màu.
Ngói Hoàng Lưu Ly, Ngói Lục Lưu Ly: Có thể do công ty của người Hoa làm tại Long Thọ.
Men Pháp Lam: Chế men pháp lam để làm các giao cù ở từng góc mái, các tầng tháp và đặc biệt là bình Cam Lồ ở trên chóp tháp.
Vôi Keo Hồ Quyết: Sử dụng giấy lệnh với vôi và đường hoặc mật mía “dẻo quẹo”, đặc quánh.

Tất cả các vật liệu này đều do Bộ Công và Bộ Hộ lo liệu, thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan triều đình.

4. Khám Phá Kiến Trúc Độc Đáo Của Tháp Phước Duyên

Tháp Phước Duyên là một công trình kiến trúc độc đáo, kết hợp hài hòa giữa các yếu tố truyền thống và sáng tạo, thể hiện tài năng và tầm nhìn của các nghệ nhân thời Nguyễn.

Ảnh mặt cắt Tháp Phước Duyên

4.1. Tổng Quan Về Kiến Trúc Tháp

Tháp được xây dựng trên một nền hình bát giác bằng đá thanh ghép mộng rất kỹ thuật. Toàn thân tháp được kiến trúc theo hình bát giác, mặt tháp nhìn về hướng Nam chếch sang Đông 150 độ. Từ nền tháp, toàn thân tháp gồm có 7 tầng. Tầng dưới lớn, các tầng trên cứ một lớp gạch xây lên là có sự thu nhỏ dần theo tỷ lệ, cho tới tầng cuối cùng trên chóp thì có đặt một bình cam lồ. Chiều cao của toàn ngôi tháp kể từ mặt đất lên đến đỉnh bình cam lồ cao khoảng 21,3 mét.

4.2. Chi Tiết Thiết Kế Các Tầng Tháp

Về cơ bản, tất cả các tầng tháp được thiết kế giống nhau, chỉ khác nhau về màu sắc. Mặt chính của tháp nhìn ra sông theo hướng Nam có chếch Đông 150 độ. Mặt này có bố cục giống nhau cho cả 7 tầng. Từ dưới lên trên đều được tô quét màu gạch hồng đậm. Chỗ hoành phi và câu đối được xây lõm xuống và quét màu trắng. Chữ ở hoành phi sơn màu vàng, chữ ở câu đối sơn màu tím đậm. Tất cả đều được đúc bằng đồng có đinh đóng sâu vào gạch.

4.3. Hệ Thống Hoành Phi Và Câu Đối

Mỗi tầng tháp đều có hoành phi và câu đối với ý nghĩa khác nhau, thể hiện triết lý Phật giáo và ước vọng của người xưa.

Tầng thứ nhất: Hoành phi “Phước Duyên Bảo Tháp”. Câu đối: “Pháp vũ hoằng thi, vạn mộc côn trùng triêm lợi ích; Thân vân biến mãn, hư không thế giới phóng quang minh.”
Tầng thứ hai: Hoành phi “Phước Bị Quần Sinh”. Câu đối: “Phổ tế quần sinh, sa giới viên thành chánh giác; Hóa thông vạn loại, đại thiên cảm ngộ chân như.”
Tầng thứ ba: Hoành phi “Hóa Thông Vạn Loại”. Câu đối: “Tâm tức Phật, tế nhân quy vạn thiện; Sắc thị không, xiển giáo định nhất tâm.”
Tầng thứ tư: Hoành phi “Thiện Căn Hữu Khế”. Câu đối: “Hằng hà sa giới, Nam mô Phật; Bát nhã kinh văn, Cực lạc Thiên.”
Tầng thứ năm: Hoành phi “Phước Quả Thường Viên”. Câu đối: “Đại diễn truy hoằng hương nguyện; Cổ huy tăng hữu tiên linh.”
Tầng thứ sáu: Hoành phi “Cực Lạc Thiên”. Câu đối: “Từ bi nguyên hữu khế, Bác thí khởi vô duyên.”
Tầng thứ bảy: Hoành phi “Tự Tại Thiên”. Câu đối: “Đạo hàm nhất lý, Hóa diệu vạn duyên.”

4.4. Họa Tiết Trang Trí Độc Đáo

Mỗi tầng tháp còn được trang trí bằng những họa tiết hoa văn độc đáo trên mỗi cửa tròn:

Tầng dưới cùng: Hình chữ “thọ”.
Tầng hai: Hình hoa thị sáu cánh.
Tầng ba: Hình chữ “vạn” hồi văn.
Tầng tư: Hình hoa thị bốn cánh bốn gạch.
Tầng năm: Hoa văn hoa thị bốn cánh.
Tầng sáu: Hoa văn chữ “thọ” đơn.
Tầng bảy: Hoa văn chữ “vạn”.

Những hoa văn này hoặc bằng đồng với đường nét dày dặn, hoặc bằng gạch nung có tráng men láng màu vàng cam.

Theo Hà Xuân Liêm (2007) trong “Những chùa tháp Phật giáo ở Huế”, Bảo tháp Phước Duyên ở chùa Thiên Mụ chính là một công trình văn hóa mang sắc thái mỹ thuật đặc trưng trong nền văn hóa Phú Xuân. Tùy theo màu trời, màu mây và hình dạng các tảng mây đang trôi mà tháp có nhiều vẻ đẹp đầy tính nghệ thuật cho việc thu hình tháp vào ống kính máy ảnh.

4.5. Bên Trong Lòng Tháp

Bên trong lòng tháp, mỗi tầng có một bàn thờ tượng Phật. Bia “Thiên Mụ Tự Phước Duyên Bửu Tháp Bi” kể rõ từ tầng cao nhất xuống: “Đệ nhất quá khứ Tỳ Bà Thi Phật; đệ nhị Thi Khí Phật; đệ tam Tỳ Xá Phù Phật; đệ tứ Câu Lưu Tôn Phật; đệ ngũ Câu Na Hàm Mâu Ni Phật; đệ lục Ca Diếp Phật; đệ thất Tây Thiên Điều Ngự Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Văn Phật, Tây Thiên Cực Lạc Pháp Vương; bồi chi A Nan, Ca Diếp tôn giả”.

Để đi lên mỗi tầng tháp sẽ có một hệ thống cầu thang cuốn, tuy nhiên riêng tầng thứ 6 lên tầng 7 không có thang cuốn, mà muốn đi lên phải có hệ thống thang gỗ rời. Sở dĩ như thế là vì trên tầng thứ 7 có thờ tượng Phật Thích-ca.

5. Quá Trình Trùng Tu Tôn Tạo Tháp Phước Duyên Qua Các Thời Kỳ

Tháp Phước Duyên đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo để bảo tồn và duy trì vẻ đẹp qua thời gian.

Năm Tự Đức thứ 12 (1867): Bộ Lễ kiểm tra tháp vì tua tràng phan đứt và khăn lúp trên các pho tượng bị gián nhấm.
Năm Thành Thái thứ 11 (1899): Trùng tu tháp để mừng thọ bà Từ Dũ 90 tuổi.
Năm Duy Tân thứ 2 (1908): Bộ Công xin tu bổ tháp Phước Duyên vì bị sét đánh hư hại nhiều chỗ.
Năm Kỷ Hợi (1959): Tháp được đại trùng tu, sử dụng đến 1.000 cây tre tốt để làm giàn giáo.
Đầu thế kỷ XXI: Tháp Phước Duyên được đại trùng tu một lần với công trình đại trùng kiến chùa Thiên Mụ hiện đang được tiến hành.

6. Tháp Phước Duyên – Biểu Tượng Vĩnh Hằng Trong Tâm Thức Người Việt

Tháp Phước Duyên không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là một biểu tượng văn hóa, lịch sử và tâm linh sâu sắc của Cố đô Huế và Việt Nam. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, tháp vẫn đứng vững, là chứng nhân của thời gian và là niềm tự hào của người dân Việt Nam.

Ảnh Tháp Phước Duyên nhìn từ sông Hương

Mỗi khi nhắc đến tháp Phước Duyên là nhắc đến Huế và ngược lại, nhắc đến Huế là nhớ đến tháp Phước Duyên. Hình ảnh tháp Phước Duyên đã trở thành một phần không thể thiếu trong tâm thức của người dân xứ Huế và người dân cả nước.

CAUHOI2025.EDU.VN hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về Tháp Phước Duyên, một biểu tượng văn hóa độc đáo của Việt Nam.

Bạn có những thắc mắc khác về lịch sử, văn hóa Việt Nam? Đừng ngần ngại truy cập CauHoi2025.EDU.VN để khám phá thêm nhiều thông tin hữu ích và đặt câu hỏi của bạn. Chúng tôi luôn sẵn sàng cung cấp những câu trả lời chính xác, đáng tin cậy và dễ hiểu nhất. Liên hệ với chúng tôi tại địa chỉ 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam hoặc qua số điện thoại +84 2435162967.

FAQ – Những Câu Hỏi Thường Gặp Về Tháp Phước Duyên

Tháp Phước Duyên nằm ở đâu?

Tháp Phước Duyên tọa lạc tại chùa Thiên Mụ, thành phố Huế, Việt Nam.
Tháp Phước Duyên được xây dựng vào thời nào?

Tháp được xây dựng vào thời vua Thiệu Trị (1841-1847).
Ai là người đã vẽ đồ án kiến trúc của tháp?

Vua Thiệu Trị là người đã vẽ đồ án kiến trúc của tháp.
Tháp Phước Duyên cao bao nhiêu mét?

Tháp cao khoảng 21,3 mét.
Tháp Phước Duyên có bao nhiêu tầng?

Tháp có 7 tầng.
Vật liệu chính để xây dựng tháp là gì?

Đá thanh, gạch Bát Tràng, gạch vồ, đồng, sắt, ngói lưu ly, men pháp lam.
Ý nghĩa của tên gọi “Phước Duyên” là gì?

Phước Duyên mang ý nghĩa may mắn, tốt lành và nhân duyên.
Bên trong tháp có gì đặc biệt?

Bên trong mỗi tầng tháp đều có bàn thờ tượng Phật.
Tháp Phước Duyên đã trải qua bao nhiêu lần trùng tu lớn?

Tháp đã trải qua nhiều lần trùng tu lớn, trong đó có các năm 1899, 1959 và đầu thế kỷ XXI.
Tại sao Tháp Phước Duyên lại là biểu tượng của Huế?

Tháp Phước Duyên không chỉ là một công trình kiến trúc đẹp mà còn mang đậm giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh, gắn liền với Cố đô Huế.