Mary Two-Axe Earley: Người Phụ Nữ Thay Đổi Lịch Sử Cho Phụ Nữ Bản Địa

Bạn có biết về Mary Two-Axe Earley, người phụ nữ đã chiến đấu không ngừng nghỉ để bảo vệ quyền của phụ nữ bản địa ở Canada? CAUHOI2025.EDU.VN sẽ giới thiệu chi tiết về cuộc đời và sự nghiệp của bà, người đã tạo ra một dấu ấn sâu sắc trong lịch sử và xã hội Canada. Cùng tìm hiểu về hành trình đầy gian nan nhưng vô cùng ý nghĩa của bà, cũng như những ảnh hưởng to lớn mà bà đã mang lại cho cộng đồng.

1. Tuổi Thơ và Giáo Dục của Mary Two-Axe Earley

Mary Two-Axe Earley sinh năm 1911, lớn lên tại khu bảo tồn Kahnawà:ke, một cộng đồng nông nghiệp bên cạnh sông Saint Lawrence, gần Montréal. Bà thuộc dân tộc Kanien’kehá:ka, một thành viên của Liên minh Haudenosaunee (Liên minh Sáu Quốc gia hoặc Iroquois), còn được gọi là “Người giữ Cánh cửa phía Đông” vì vị trí địa lý ở cực đông của lãnh thổ Haudenosaunee.

Từ nhỏ, Mary đã theo mẹ – một giáo viên, người chữa bệnh và y tá thuộc dân tộc Oneida – chăm sóc những người yếu thế trong cộng đồng. Bi kịch ập đến khi bà mới 10 tuổi, mẹ bà qua đời vì dịch cúm Tây Ban Nha khi đang chăm sóc học sinh bệnh ở North Dakota. Đại dịch này đã tàn phá dân số toàn cầu sau Thế chiến thứ nhất.

Năm 18 tuổi, trong bối cảnh cơ hội việc làm hạn chế cho người dân sống trong khu bảo tồn ở Canada, Mary rời quê hương đến Hoa Kỳ để tìm việc. Bà định cư ở Brooklyn, New York, nơi cộng đồng Mohawk “Little Caughnawaga” phát triển mạnh mẽ nhờ ngành công nghiệp thép và sắt trong thời kỳ bùng nổ những năm 1920. Tại đây, bà gặp và kết hôn với Edward Earley, một kỹ sư điện gốc Ireland-Mỹ. Họ có hai người con, Rosemary và Edward Earley.

2. Hoạt Động Xã Hội: Quyền Phụ Nữ và Tư Cách Pháp Lý của Người Bản Địa

Mary Two-Axe Earley dành phần lớn cuộc đời để đấu tranh chống lại những bất công mà Đạo luật Ấn Độ gây ra cho phụ nữ bản địa có tư cách pháp lý (Status Indian). Một sửa đổi của đạo luật năm 1876 – điều 12(1)(b) – tước bỏ quyền đất đai và hiệp ước của phụ nữ bản địa có tư cách pháp lý khi họ “kết hôn ra ngoài” (tức là kết hôn với người không có tư cách pháp lý). Theo sửa đổi này, đàn ông bản địa có tư cách pháp lý vẫn có thể truyền lại tư cách cho vợ và con, nhưng phụ nữ bản địa có tư cách pháp lý thì không.

Điều này là do phụ nữ First Nations ban đầu thừa hưởng tư cách từ cha, sau đó là từ chồng. Nếu chồng của họ cũng là người bản địa có tư cách pháp lý, người phụ nữ sẽ có tư cách của chồng và sống với ban nhạc của chồng. Nếu chồng họ không có tư cách pháp lý, họ sẽ mất hoàn toàn tư cách. Theo điều 12(1)(b), phụ nữ ly hôn với chồng là người bản địa có tư cách pháp lý cũng sẽ bị thu hồi tư cách, và cách duy nhất để một người phụ nữ có thể lấy lại tư cách là (tái) hôn với một người đàn ông bản địa có tư cách pháp lý.

Do đó, tư cách pháp lý của người bản địa được xác định bởi dòng dõi nam giới. Các điều khoản về tư cách pháp lý này hoạt động như những tác nhân đồng hóa và tước quyền cưỡng bức, vốn đã gạt phụ nữ bản địa ra ngoài lề và thể chế hóa đặc quyền của nam giới trong chính quyền ban nhạc. Điều này cuối cùng tạo ra các điều kiện xã hội áp bức cả trong và ngoài khu bảo tồn.

2.1. Sự Ra Đời của Phong Trào Đấu Tranh

Năm 1966, sau khi một người chị em trong gia tộc Mohawk của Mary qua đời vì đau tim trong vòng tay bà, bà bắt đầu lên tiếng về quyền của phụ nữ bản địa. Bà tin chắc rằng căng thẳng là một yếu tố góp phần vào cái chết của bạn mình, vì bà đã bị từ chối quyền sở hữu tài sản ở Kahnawà:ke theo Đạo luật Ấn Độ.

Mary Two-Axe Earley đã phát động một loạt các chiến dịch nói và viết để nâng cao nhận thức về những hành vi lạm dụng mà phụ nữ phải đối mặt khi bị từ chối tư cách, hiệp ước và quyền tài sản theo Đạo luật Ấn Độ. Các phiên điều trần của Ủy ban Hoàng gia về Địa vị Phụ nữ ở Canada (RCSW) bắt đầu vào năm 1967 như một kết quả trực tiếp từ những nỗ lực phối hợp của các tổ chức phụ nữ khác nhau. Các nhóm này liên tục kêu gọi chủ quyền đối với cơ thể của họ, cải cách hiến pháp và bình đẳng trước pháp luật.

2.2. Tham Gia Tổ Chức và Vận Động

Sẵn sàng thúc đẩy chương trình nghị sự này, Mary tham gia Indian Rights for Indian Women (IRIW) vào năm 1967, một nhóm vận động chuyên chống lại chủ nghĩa thực dân phân biệt giới tính. RCSW cung cấp một nền tảng chính thống để IRIW truyền đạt sự bất bình đẳng mà phụ nữ bản địa phải gánh chịu. Mặc dù những phát hiện của RCSW khuyến nghị “rằng Đạo luật Ấn Độ nên được sửa đổi để cho phép một phụ nữ Ấn Độ khi kết hôn với một người không phải là người Ấn Độ (a) giữ lại tư cách Ấn Độ của mình và (b) truyền tư cách Ấn Độ của mình cho con cái”, nhưng sự thay đổi này đã không được thông qua.

Mary Two-Axe Earley nhận thấy mình bị ảnh hưởng bởi điều 12(1)(b) sau cái chết của chồng vào năm 1969, khi bà phải chuyển quyền sở hữu ngôi nhà của mình cho con gái (người đã kết hôn với một người đàn ông Kahnawà:ke) để trở về khu bảo tồn.

2.3. Tiếp Tục Đấu Tranh và Thành Công

Những khuyến nghị không thành công của RCSW năm 1970 đã được tiếp nối bởi một thời gian dài chính phủ Canada và Hội Anh em Ấn Độ Quốc gia (đổi tên thành Hội đồng các Quốc gia Đầu tiên năm 1982) không sẵn lòng giải quyết bản chất gia trưởng và áp bức của điều 12(1)(b) của Đạo luật Ấn Độ. Mary Two-Axe Earley và các đồng minh của bà tiếp tục tiến hành cuộc chiến nhân quyền này trong suốt những năm 1970.

Năm 1974, bà trở thành thành viên sáng lập của Hiệp hội Phụ nữ Bản địa Québec. Năm sau, Mary Two-Axe Earley đi cùng 60 phụ nữ khác từ Kahnawà:ke đến hội nghị Năm Quốc tế Phụ nữ ở Thành phố Mexico. Tại hội nghị, Mary Two-Axe Earley nhận được một cuộc điện thoại thông báo rằng hội đồng ban nhạc Kahnawà:ke đã gửi thông báo đuổi nhà cho những phụ nữ tham dự hội nghị.

Là một nhà chiến lược tài ba, Mary Two-Axe Earley đã sử dụng sự kiện này để làm nổi bật sự phân biệt chủng tộc và giới tính mà bà và những phụ nữ khác phải đối mặt ở Canada tại một diễn đàn quốc tế. Trước những thông tin tiêu cực mà động thái này thu hút được, hội đồng ban nhạc đã rút lại các lệnh trục xuất ban đầu của họ.

Sau một trận chiến khó khăn, công việc của Mary Two-Axe Earley cuối cùng đã lên đến đỉnh điểm khi Dự luật C-31 nhận được sự đồng ý của Hoàng gia vào ngày 28 tháng 6 năm 1985. Dự luật C-31 đã sửa đổi Đạo luật Ấn Độ để vạch ra một quy trình phục hồi cho một số phụ nữ đã mất tư cách của họ vì điều 12(1)(b). Một tuần sau, vào ngày 5 tháng 7 năm 1985, Mary Two-Axe Earley đã được phục hồi tư cách của mình tại một buổi lễ ở Toronto với một lá thư từ David Crombie, bộ trưởng Bộ Nội vụ Ấn Độ và Phát triển Miền Bắc (nay là Bộ Bản địa và Các vấn đề Miền Bắc Canada). Tại buổi lễ, Mary Two-Axe Earley tuyên bố, “Bây giờ tôi sẽ có lại các quyền hợp pháp. Sau ngần ấy năm, tôi sẽ có quyền hợp pháp để sống trong khu bảo tồn, sở hữu tài sản, chết và được chôn cất với người dân của mình.”

3. Giải Thưởng và Vinh Dự

Vào ngày 17 tháng 10 năm 1979, Mary Two-Axe Earley đã được công nhận vì công việc của mình với Indian Rights for Indian Women, và nhận được Giải thưởng Persons Case của Toàn quyền vì những đóng góp đáng chú ý của bà cho sự tiến bộ của bình đẳng và quyền cho phụ nữ và trẻ em gái ở Canada.

Trong những năm 1980, Mary Two-Axe Earley đã được Đại học York ở Toronto vinh danh với bằng tiến sĩ luật danh dự, được phong làm Sĩ quan của Huân chương Quốc gia Québec (Ordre national du Québec) năm 1985 và được trao Giải thưởng Thành tựu Bản địa Quốc gia năm 1996 (nay gọi là Giải thưởng Indspire).

Vào ngày 28 tháng 6 năm 2021, một “doodle” hàng ngày trên trang chủ Google do nghệ sĩ Star Horn tạo ra đã xuất hiện cùng với một tiểu sử ngắn tôn vinh Mary Two-Axe Earley và nêu bật những thành tựu quan trọng của bà. Tác phẩm này cũng bao gồm một phần Hỏi & Đáp với nghệ sĩ Star Horn, người đến từ cùng một cộng đồng với Mary Two-Axe Earley.

4. Qua Đời

Sau ba thập kỷ hoạt động, Mary Two-Axe Earley mắc bệnh đường hô hấp. Bà rời bỏ thân xác trần tục của mình tại chính khu bảo tồn nơi bà sinh ra, vào ngày 21 tháng 8 năm 1996, ở tuổi 84. Trước khi qua đời, bà đã gặt hái được những thành quả từ những thay đổi hiến pháp mà chính bà đã đấu tranh để thực hiện. Theo nguyện vọng của bà, Mary Two-Axe Earley được chôn cất trong một nghĩa trang Công giáo trên khu bảo tồn Kahnawà:ke.

5. Ý Nghĩa

Mary Two-Axe Earley là một tác nhân can đảm và mạnh mẽ của sự thay đổi hiến pháp cho phụ nữ bị gạt ra ngoài lề bởi Đạo luật Ấn Độ. Công việc của bà vẫn còn quan trọng đối với di sản của phong trào phụ nữ và hoạt động của phụ nữ bản địa ở Canada.

6. Ý định tìm kiếm của người dùng

1. Tiểu sử Mary Two-Axe Earley: Người dùng muốn tìm hiểu về cuộc đời, sự nghiệp và những thành tựu của Mary Two-Axe Earley.
2. Đạo luật Ấn Độ và ảnh hưởng đến phụ nữ bản địa: Người dùng muốn hiểu rõ hơn về đạo luật này và cách nó ảnh hưởng tiêu cực đến quyền của phụ nữ bản địa ở Canada.
3. Hoạt động xã hội của Mary Two-Axe Earley: Người dùng muốn biết về những hoạt động và đóng góp của bà trong việc đấu tranh cho quyền của phụ nữ bản địa.
4. Dự luật C-31: Người dùng muốn tìm hiểu về dự luật này và vai trò của Mary Two-Axe Earley trong việc thông qua nó.
5. Di sản của Mary Two-Axe Earley: Người dùng muốn biết về những ảnh hưởng và di sản mà bà để lại cho phong trào phụ nữ và cộng đồng bản địa ở Canada.

7. Câu hỏi thường gặp (FAQ) về Mary Two-Axe Earley

1. Mary Two-Axe Earley là ai?

Mary Two-Axe Earley là một nhà hoạt động người Canada gốc Mohawk, nổi tiếng với cuộc đấu tranh cho quyền của phụ nữ bản địa bị ảnh hưởng bởi Đạo luật Ấn Độ.

2. Đạo luật Ấn Độ đã ảnh hưởng đến phụ nữ bản địa như thế nào?

Đạo luật Ấn Độ tước bỏ quyền của phụ nữ bản địa khi họ kết hôn với người không phải là người bản địa, gây ra nhiều bất công và khó khăn cho họ.

3. Mary Two-Axe Earley đã làm gì để chống lại Đạo luật Ấn Độ?

Bà đã tham gia vào các tổ chức, vận động, viết bài và phát biểu để nâng cao nhận thức và thay đổi luật pháp.

4. Dự luật C-31 là gì và nó có ý nghĩa gì đối với phụ nữ bản địa?

Dự luật C-31 là một sửa đổi của Đạo luật Ấn Độ, cho phép một số phụ nữ đã mất tư cách pháp lý được phục hồi, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền của phụ nữ bản địa.

5. Những giải thưởng và vinh dự nào mà Mary Two-Axe Earley đã nhận được?

Bà đã nhận được nhiều giải thưởng cao quý, bao gồm Giải thưởng Persons Case của Toàn quyền và Giải thưởng Thành tựu Bản địa Quốc gia.

6. Mary Two-Axe Earley qua đời khi nào và ở đâu?

Bà qua đời vào ngày 21 tháng 8 năm 1996, tại khu bảo tồn Kahnawà:ke, nơi bà sinh ra.

7. Di sản của Mary Two-Axe Earley là gì?

Di sản của bà là một nguồn cảm hứng lớn cho phong trào phụ nữ và hoạt động của phụ nữ bản địa ở Canada, và công việc của bà tiếp tục có ảnh hưởng đến ngày nay.

8. Làm thế nào Mary Two-Axe Earley đấu tranh cho quyền của phụ nữ bản địa trên trường quốc tế?

Bà đã sử dụng các diễn đàn quốc tế như hội nghị Năm Quốc tế Phụ nữ ở Thành phố Mexico để làm nổi bật những bất công mà phụ nữ bản địa phải đối mặt ở Canada.

9. Tổ chức Indian Rights for Indian Women (IRIW) đóng vai trò gì trong cuộc đời Mary Two-Axe Earley?

IRIW là một tổ chức quan trọng mà bà tham gia, giúp bà kết nối với những người cùng chí hướng và vận động cho quyền của phụ nữ bản địa.

10. Điều gì khiến Mary Two-Axe Earley trở thành một biểu tượng cho sự thay đổi hiến pháp ở Canada?

Sự kiên trì, lòng dũng cảm và khả năng vận động của bà đã góp phần quan trọng vào việc thay đổi Đạo luật Ấn Độ, mang lại công bằng hơn cho phụ nữ bản địa và tạo ra một tiền lệ quan trọng cho các cuộc đấu tranh vì quyền lợi khác.

Bạn có thắc mắc nào khác về Mary Two-Axe Earley và cuộc đấu tranh của bà? Hãy truy cập CAUHOI2025.EDU.VN để tìm hiểu thêm và khám phá những câu chuyện truyền cảm hứng khác! Địa chỉ của chúng tôi là 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam, hoặc bạn có thể liên hệ qua số điện thoại +84 2435162967.

CauHoi2025.EDU.VN tự hào mang đến những thông tin chính xác, dễ hiểu và đáng tin cậy để giúp bạn khám phá thế giới xung quanh. Chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc và cung cấp những giải pháp thiết thực cho cuộc sống của bạn. Hãy liên hệ với chúng tôi ngay hôm nay để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất!