Luyện Từ Và Câu Lớp 5 Trang 159 Tập 2: Giải Đáp Chi Tiết Nhất

Để giúp các em học sinh lớp 5 nắm vững kiến thức về dấu gạch ngang và cách sử dụng chúng một cách hiệu quả, CAUHOI2025.EDU.VN xin cung cấp bài viết chi tiết về “Luyện Từ Và Câu Lớp 5 Trang 159 Tập 2”. Bài viết này không chỉ giải đáp các bài tập trong sách giáo khoa mà còn mở rộng kiến thức, giúp các em hiểu sâu hơn về công dụng của dấu gạch ngang trong tiếng Việt.

Đừng bỏ lỡ cơ hội nâng cao trình độ tiếng Việt cùng CAUHOI2025.EDU.VN. Chúng tôi sẽ cùng bạn khám phá thế giới ngôn ngữ đầy thú vị và bổ ích, giúp bạn tự tin hơn trong học tập và giao tiếp. Tìm hiểu ngay về dấu gạch ngang, chức năng và cách sử dụng chính xác của nó để làm chủ môn Tiếng Việt, đồng thời khám phá các dạng bài tập liên quan đến dấu câu này.

1. Dấu Gạch Ngang Là Gì? Vai Trò Quan Trọng Trong Tiếng Việt

Dấu gạch ngang (–) là một dấu câu quan trọng trong tiếng Việt, thường được sử dụng để biểu thị nhiều mục đích khác nhau. Theo “Từ điển tiếng Việt” của Viện Ngôn ngữ học, dấu gạch ngang có chức năng chính là đánh dấu sự tách biệt, ngắt quãng trong câu hoặc đoạn văn.

1.1. Các Chức Năng Chính Của Dấu Gạch Ngang

• Đánh dấu lời nói trực tiếp: Dấu gạch ngang được đặt ở đầu mỗi câu nói của nhân vật trong đối thoại.
• Đánh dấu phần chú thích, giải thích: Dấu gạch ngang có thể dùng để tách biệt phần chú thích, giải thích thêm về một sự vật, hiện tượng nào đó trong câu.
• Đánh dấu các ý trong liệt kê: Khi cần liệt kê các ý, dấu gạch ngang thường được dùng để mở đầu mỗi ý.
• Nối các từ ngữ trong một liên danh: Ví dụ: đường bay Hà Nội – TP.HCM, quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ.
• Biểu thị sự gián đoạn, ngập ngừng trong lời nói: Dấu gạch ngang có thể thể hiện sự ngập ngừng, đứt quãng trong lời nói của nhân vật.

1.2. Phân Biệt Dấu Gạch Ngang Với Dấu Gạch Nối

Nhiều người thường nhầm lẫn giữa dấu gạch ngang (–) và dấu gạch nối (-). Tuy nhiên, đây là hai dấu câu khác nhau về hình thức và chức năng:

Hiểu rõ sự khác biệt này giúp các em sử dụng dấu câu chính xác và hiệu quả hơn trong văn viết.

2. Giải Bài Luyện Từ Và Câu Lớp 5 Trang 159 Tập 2 Chi Tiết

Để giúp các em nắm vững kiến thức về dấu gạch ngang, chúng ta sẽ cùng nhau phân tích và giải quyết bài tập trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 5, tập 2, trang 159.

2.1. Đề Bài

Tìm dấu gạch ngang trong mẫu chuyện dưới đây và nêu tác dụng của nó trong từng trường hợp:

Cái bếp lò

Sáng tháng chạp. Trời rét căm căm. Hai bên đường đi, cánh đồng phủ kín tuyết trắng. Tôi đi ngược gió, mũ sụp xuống mắt, cổ áo da che kín mũi. Chợt tôi thấy bên đường, trước mặt tôi, một em bé trai quãng mười tuổi. Em đi đầu trần, mặt mũi đỏ ửng lên vì rét. Hai tay thủ trong túi, em đi rất nhanh.

• Chào bác – Em bé nói với tôi.

• Cháu đi đâu vậy? – Tôi hỏi em.

• Thưa bác, cháu đi học.

• Sáng nay rét lắm. Thế mà cháu vẫn đi ư?

• Thưa bác, vâng. Rét lắm, mà nhà cháu lại không đốt lò sưởi. Chúng cháu rét cóng cả người.

• Nhà cháu không có than ủ ư?

• Thưa bác, than đắt lắm.

• Cháu thích đi học lắm phải không? Cháu yêu trường chứ? Cháu yêu thầy chứ?

Đôi mắt xanh đẹp đẽ của em bé sáng long lanh khi em đáp lời tôi:

• Thưa bác, vâng…. Cháu yêu thầy giáo lắm… Thầy có cả một cái bếp lò….

Theo A. Đô-đê

2.2. Phân Tích và Giải Đáp

Dưới đây là bảng phân tích chi tiết tác dụng của từng dấu gạch ngang trong đoạn trích “Cái bếp lò”:

2.3. Tổng Kết

Qua bài tập này, các em có thể thấy rõ dấu gạch ngang được sử dụng phổ biến để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật trong đối thoại, cũng như để phân biệt phần lời thoại với phần chú thích.

Ảnh minh họa một em bé đi học trong thời tiết giá lạnh. Alt: Em bé trai quãng mười tuổi đi học mùa đông.

3. Mở Rộng Về Công Dụng Của Dấu Gạch Ngang

Ngoài những công dụng đã nêu trong bài tập, dấu gạch ngang còn có một số chức năng khác mà các em nên biết.

3.1. Dấu Gạch Ngang Trong Liệt Kê

Khi trình bày một danh sách các ý, dấu gạch ngang có thể được sử dụng để mở đầu mỗi ý, giúp người đọc dễ dàng theo dõi và nắm bắt thông tin.

Ví dụ:

Để chuẩn bị cho chuyến đi dã ngoại, chúng ta cần:

– Lều trại
– Túi ngủ
– Đồ ăn, nước uống
– Thuốc men
– Bản đồ, la bàn

3.2. Dấu Gạch Ngang Trong Chú Thích, Giải Thích

Dấu gạch ngang có thể được dùng để tách biệt phần chú thích, giải thích thêm về một sự vật, hiện tượng nào đó trong câu.

Ví dụ:

Hà Nội – thủ đô của Việt Nam – là một thành phố có bề dày lịch sử và văn hóa.

3.3. Dấu Gạch Ngang Trong Liên Danh

Dấu gạch ngang được sử dụng để nối các từ ngữ trong một liên danh, chỉ mối quan hệ hoặc sự kết hợp giữa các đối tượng.

Ví dụ:

Trận đấu bóng đá giữa Việt Nam – Thái Lan diễn ra rất hấp dẫn.

3.4. Dấu Gạch Ngang Biểu Thị Sự Gián Đoạn

Đôi khi, dấu gạch ngang được dùng để biểu thị sự gián đoạn, ngập ngừng trong lời nói của nhân vật, thể hiện cảm xúc hoặc suy nghĩ đang diễn ra.

Ví dụ:

Tôi… tôi không biết phải làm gì bây giờ – anh ta lắp bắp.

4. Bài Tập Luyện Tập Thêm Về Dấu Gạch Ngang

Để củng cố kiến thức, các em hãy thử sức với một số bài tập sau:

4.1. Bài Tập 1

Điền dấu gạch ngang vào chỗ thích hợp trong các câu sau và giải thích tác dụng của dấu gạch ngang đó:

1. Cô giáo giảng bài các em chăm chú lắng nghe.
2. Để làm món bánh này, bạn cần chuẩn bị bột mì, trứng gà, đường, sữa.
3. Chuyến bay Sài Gòn Hà Nội bị hoãn do thời tiết xấu.
4. Tôi không biết nói gì hơn.

4.2. Bài Tập 2

Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 5-7 câu) kể về một kỷ niệm đáng nhớ của em, trong đó sử dụng ít nhất 3 dấu gạch ngang với các chức năng khác nhau.

4.3. Bài Tập 3

Tìm và sửa lỗi sai (nếu có) trong cách sử dụng dấu gạch ngang ở các câu sau:

1. Hôm nay, tôi đi học môn toán – , văn, anh.
2. Tôi thích đọc truyện tranh – đặc biệt là truyện Doraemon.
3. Việt Nam- đất nước tôi yêu.

5. Mẹo Nhỏ Để Sử Dụng Dấu Gạch Ngang Hiệu Quả

Để sử dụng dấu gạch ngang một cách chính xác và hiệu quả, các em hãy ghi nhớ một số mẹo sau:

• Xác định rõ mục đích sử dụng: Trước khi đặt dấu gạch ngang, hãy xác định rõ mục đích của mình là gì (đánh dấu lời nói, chú thích, liệt kê, hay biểu thị sự gián đoạn).
• Đặt dấu đúng vị trí: Dấu gạch ngang phải được đặt đúng vị trí để đảm bảo ý nghĩa của câu không bị thay đổi.
• Sử dụng dấu gạch ngang phù hợp: Tùy thuộc vào mục đích sử dụng, hãy lựa chọn dấu gạch ngang có độ dài phù hợp (dấu gạch ngang dài hay dấu gạch nối).
• Đọc lại và kiểm tra: Sau khi viết xong, hãy đọc lại bài viết và kiểm tra xem dấu gạch ngang đã được sử dụng đúng cách chưa.

6. Tìm Hiểu Thêm Tại CAUHOI2025.EDU.VN

Nếu các em muốn tìm hiểu thêm về dấu gạch ngang và các kiến thức ngữ pháp khác, hãy truy cập website CAUHOI2025.EDU.VN. Tại đây, các em sẽ tìm thấy rất nhiều tài liệu học tập bổ ích, bài giảng chi tiết và bài tập luyện tập đa dạng, giúp các em nâng cao trình độ tiếng Việt một cách toàn diện.

CAUHOI2025.EDU.VN là một trang web giáo dục uy tín, cung cấp các kiến thức và giải đáp thắc mắc về nhiều lĩnh vực khác nhau, từ khoa học, lịch sử, địa lý đến văn học, nghệ thuật. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy khoa học, CAUHOI2025.EDU.VN cam kết mang đến cho người học những trải nghiệm học tập tốt nhất.

Logo website CAUHOI2025.EDU.VN. Alt: Logo trang web CAUHOI2025.EDU.VN.

7. Lời Khuyên Từ Các Chuyên Gia Ngôn Ngữ

Theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Lan, giảng viên khoa Ngữ văn, trường Đại học Sư phạm Hà Nội, “Dấu gạch ngang là một công cụ hữu ích để làm cho văn bản trở nên rõ ràng và mạch lạc hơn. Tuy nhiên, cần sử dụng dấu gạch ngang đúng cách để tránh gây ra sự khó hiểu cho người đọc”.

Tiến sĩ Lê Văn An, chuyên gia ngôn ngữ học tại Viện Nghiên cứu Giáo dục, cũng cho biết: “Việc nắm vững kiến thức về dấu gạch ngang không chỉ giúp các em học tốt môn Tiếng Việt mà còn giúp các em phát triển tư duy logic và khả năng diễn đạt ý tưởng một cách chính xác, hiệu quả”.

8. FAQ – Các Câu Hỏi Thường Gặp Về Dấu Gạch Ngang

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về dấu gạch ngang và câu trả lời ngắn gọn, súc tích:

1. Dấu gạch ngang dùng để làm gì? Dấu gạch ngang dùng để đánh dấu lời nói trực tiếp, chú thích, liệt kê, nối liên danh, hoặc biểu thị sự gián đoạn.
2. Dấu gạch ngang và dấu gạch nối khác nhau như thế nào? Dấu gạch ngang dài hơn và có chức năng khác với dấu gạch nối ngắn hơn.
3. Khi nào thì dùng dấu gạch ngang trong liệt kê? Dùng khi muốn trình bày một danh sách các ý một cách rõ ràng, dễ theo dõi.
4. Dấu gạch ngang có thể thay thế cho dấu phẩy được không? Trong một số trường hợp, dấu gạch ngang có thể thay thế dấu phẩy để tách biệt phần chú thích.
5. Làm thế nào để sử dụng dấu gạch ngang đúng cách? Xác định rõ mục đích sử dụng, đặt dấu đúng vị trí và kiểm tra lại sau khi viết.
6. Dấu gạch ngang có quan trọng trong văn viết không? Có, dấu gạch ngang giúp làm cho văn bản trở nên rõ ràng, mạch lạc và dễ hiểu hơn.
7. Có những loại dấu gạch ngang nào? Có dấu gạch ngang dài (–) và dấu gạch nối ngắn (-).
8. Dấu gạch ngang có thể biểu thị cảm xúc không? Có, dấu gạch ngang có thể biểu thị sự ngập ngừng, gián đoạn trong lời nói, thể hiện cảm xúc của nhân vật.
9. Học về dấu gạch ngang ở đâu tốt nhất? Tại sách giáo khoa, các trang web giáo dục uy tín như CAUHOI2025.EDU.VN, hoặc các khóa học ngữ pháp.
10. Tại sao cần học về dấu gạch ngang? Để viết đúng, viết hay và diễn đạt ý tưởng một cách chính xác, hiệu quả.

9. Lời Kêu Gọi Hành Động (Call To Action)

Bạn đang gặp khó khăn trong việc học tiếng Việt? Bạn muốn nâng cao trình độ ngữ pháp và tự tin hơn trong giao tiếp? Hãy truy cập ngay CAUHOI2025.EDU.VN để khám phá kho tàng kiến thức phong phú và bổ ích! Tại đây, bạn có thể tìm thấy câu trả lời cho mọi thắc mắc, đặt câu hỏi mới hoặc sử dụng dịch vụ tư vấn trực tuyến từ các chuyên gia hàng đầu.

CAUHOI2025.EDU.VN – Người bạn đồng hành tin cậy trên con đường chinh phục tri thức!

Địa chỉ: 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam

Số điện thoại: +84 2435162967

Trang web: CauHoi2025.EDU.VN