Dấu Hiệu Nhận Biết Các Phương Thức Biểu Đạt Trong Ngữ Văn?

Bạn đang gặp khó khăn trong việc xác định phương thức biểu đạt của một văn bản? CAUHOI2025.EDU.VN sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết các phương thức biểu đạt thông qua các dấu hiệu và ví dụ cụ thể. Bài viết này cung cấp thông tin chi tiết, giúp bạn nắm vững kiến thức và đạt điểm cao trong môn Ngữ Văn. Cùng khám phá ngay!

5 Ý định tìm kiếm hàng đầu:

1. Tìm kiếm thông tin tổng quan: Người dùng muốn hiểu rõ khái niệm và đặc điểm của từng phương thức biểu đạt.
2. Tìm kiếm dấu hiệu nhận biết: Người dùng cần các dấu hiệu cụ thể để phân biệt các phương thức biểu đạt khác nhau.
3. Tìm kiếm ví dụ minh họa: Người dùng muốn xem các ví dụ thực tế để hiểu rõ hơn về cách nhận biết phương thức biểu đạt.
4. Tìm kiếm cách áp dụng vào bài tập: Học sinh, sinh viên muốn biết cách áp dụng kiến thức về phương thức biểu đạt để giải các bài tập, bài kiểm tra.
5. Tìm kiếm nguồn tài liệu uy tín: Người dùng mong muốn tìm được một nguồn thông tin đáng tin cậy và dễ hiểu về phương thức biểu đạt.

1. Phương Thức Tự Sự Là Gì?

Tự sự là phương thức sử dụng ngôn ngữ để kể một chuỗi các sự việc, trong đó sự việc này dẫn đến sự việc kia, tạo thành một kết thúc hoàn chỉnh. Theo Từ điển tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, 2003), tự sự không chỉ đơn thuần là kể việc mà còn chú trọng khắc họa tính cách nhân vật và nêu lên những nhận thức sâu sắc về bản chất con người và cuộc sống.

1.1. Dấu Hiệu Nhận Biết Phương Thức Tự Sự

• Cốt truyện: Có một chuỗi các sự kiện liên kết với nhau.
• Nhân vật: Có các nhân vật tham gia vào câu chuyện.
• Diễn biến sự việc: Các sự kiện diễn ra theo một trình tự nhất định.
• Câu văn trần thuật: Sử dụng các câu văn để thuật lại các sự việc.

Ví dụ: “Ngày xửa ngày xưa, có hai vợ chồng nghèo hiếm muộn. Một hôm, bà vợ ra đồng thì thấy một vết chân rất to…” (Trích truyện cổ tích Tấm Cám). Đoạn văn này có cốt truyện, nhân vật (hai vợ chồng), diễn biến sự việc (bà vợ ra đồng) và các câu văn trần thuật.

1.2. Các Thể Loại Văn Bản Tự Sự Thường Gặp

• Bản tin báo chí: Kể lại các sự kiện thời sự.
• Bản tường thuật, tường trình: Trình bày lại diễn biến của một sự việc.
• Tác phẩm văn học nghệ thuật: Truyện ngắn, tiểu thuyết, truyện cổ tích…

1.3. Ví dụ Minh Họa Về Phương Thức Tự Sự

“Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép và hứa, đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chăm chỉ, lại sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tôm lẫn tép. Còn Cám quen được nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì.”

(Trích Tấm Cám)

Trong đoạn văn trên, tác giả dân gian kể về sự việc hai chị em Tấm đi bắt tép, có nhân vật (dì ghẻ, Tấm, Cám), có câu chuyện đi bắt tép và có diễn biến hành động của các nhân vật.

2. Phương Thức Miêu Tả Là Gì?

Miêu tả là phương thức dùng ngôn ngữ để giúp người nghe, người đọc hình dung cụ thể sự vật, sự việc như đang hiện ra trước mắt hoặc nhận biết được thế giới nội tâm của con người. Theo “Từ điển thuật ngữ văn học” (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi đồng chủ biên), miêu tả là tái hiện bằng ngôn ngữ những đặc điểm, tính chất của đối tượng để gây ấn tượng và cảm xúc cho người đọc.

2.1. Dấu Hiệu Nhận Biết Phương Thức Miêu Tả

• Câu văn, câu thơ tái hiện hình dáng, diện mạo, màu sắc,…: Tập trung vào việc mô tả chi tiết các đặc điểm bên ngoài hoặc bên trong của đối tượng.
• Tả người, tả cảnh, tả tình: Miêu tả có thể hướng đến con người, cảnh vật hoặc cảm xúc.

Ví dụ: “Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím sẫm uy nghi, trầm mặc.” (Trích Trong cơn gió lốc, Khuất Quang Thụy). Đoạn văn này tập trung miêu tả cảnh dòng sông trong một đêm trăng sáng.

2.2. Các Thể Loại Văn Bản Miêu Tả Thường Gặp

• Văn tả cảnh, tả người, tả vật: Các bài văn, đoạn văn tập trung vào việc miêu tả.
• Đoạn văn miêu tả trong các tác phẩm tự sự: Các đoạn văn sử dụng miêu tả để làm sinh động câu chuyện.

2.3. Ví dụ Minh Họa Về Phương Thức Miêu Tả

“Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím sẫm uy nghi, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bờ cát.”

(Trích Trong cơn gió lốc, Khuất Quang Thụy)

Đoạn văn trên tả cảnh dòng sông trong một đêm trăng sáng, tập trung vào các chi tiết như ánh trăng, màu sắc, hình dáng của núi và sóng nước.

3. Phương Thức Biểu Cảm Là Gì?

Biểu cảm là phương thức dùng ngôn ngữ để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của người viết về thế giới xung quanh. Theo “150 thuật ngữ văn học” (Hồ Thế Hà chủ biên), biểu cảm là phương thức diễn đạt trực tiếp tình cảm, cảm xúc, thái độ của chủ thể đối với đối tượng miêu tả.

3.1. Dấu Hiệu Nhận Biết Phương Thức Biểu Cảm

• Câu văn, câu thơ miêu tả cảm xúc, thái độ: Thể hiện rõ tình cảm của người viết hoặc nhân vật trữ tình.
• Chú ý cảm xúc của người viết: Không phải cảm xúc của nhân vật trong truyện.

Ví dụ: “Nhớ ai bổi hổi bồi hồi/ Như đứng đống lửa như ngồi đống than.” (Ca dao). Câu ca dao này miêu tả cảm xúc nhớ nhung của một người đang yêu.

3.2. Các Thể Loại Văn Bản Biểu Cảm Thường Gặp

• Điện mừng, thăm hỏi, chia buồn: Các văn bản thể hiện tình感.

3.3. Ví dụ Minh Họa Về Phương Thức Biểu Cảm

“Nhớ ai bổi hổi bồi hồi

Như đứng đống lửa như ngồi đống than”

(Ca dao)

Câu ca dao trên miêu tả cảm xúc nhớ nhung của một người đang yêu, thể hiện qua các từ ngữ “bổi hổi bồi hồi,” “đứng đống lửa,” “ngồi đống than.”

4. Phương Thức Thuyết Minh Là Gì?

Thuyết minh là phương thức cung cấp, giới thiệu, giảng giải những tri thức về một sự vật, hiện tượng nào đó cho những người cần biết nhưng chưa biết. Theo “Từ điển thuật ngữ văn học” (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi đồng chủ biên), thuyết minh là phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân, kết quả của sự vật, hiện tượng.

4.1. Dấu Hiệu Nhận Biết Phương Thức Thuyết Minh

• Câu văn chỉ ra đặc điểm riêng, nổi bật của đối tượng: Tập trung vào việc cung cấp kiến thức về đối tượng.
• Cung cấp kiến thức về đối tượng: Nhằm mục đích làm người đọc hiểu rõ về đối tượng đó.

Ví dụ: “Hoa lan đã được người phương Đông tôn là “loài hoa vương giả” (vương giả chi hoa). Còn với người phương Tây thì lan là “nữ hoàng của các loài hoa”.” (Trích Ngữ văn 10). Đoạn trích này thuyết minh về hoa lan, nhằm làm cho người đọc hiểu rõ về loài hoa này.

4.2. Các Thể Loại Văn Bản Thuyết Minh Thường Gặp

• Thuyết minh sản phẩm: Giới thiệu về các sản phẩm.
• Giới thiệu di tích, thắng cảnh, nhân vật: Cung cấp thông tin về các địa điểm, nhân vật lịch sử.
• Trình bày tri thức và phương pháp trong khoa học: Giải thích các khái niệm khoa học.

4.3. Ví dụ Minh Họa Về Phương Thức Thuyết Minh

“Trong muôn vàn loài hoa mà thiên nhiên đã tạo ra trên thế gian này, hiếm có loài hoa nào mà sự đánh giá về nó lại được thống nhất như là hoa lan.

Hoa lan đã được người phương Đông tôn là “loài hoa vương giả” (vương giả chi hoa). Còn với người phương Tây thì lan là “nữ hoàng của các loài hoa”

Họ lan thường được chia thành hai nhóm: nhóm phong lan bao gồm tất cả những loài sống bám trên đá, trên cây, có rễ nằm trong không khí. Còn nhóm địa lan lại gồm những loài có rễ nằm trong đất hay lớp thảm mục ….”

(Trích Ngữ văn 10)

Đoạn trích thuyết minh về hoa lan, nhằm mục đích làm cho người đọc hiểu rõ về loài hoa này, từ đặc điểm đến phân loại.

5. Phương Thức Nghị Luận Là Gì?

Nghị luận là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng tình với ý kiến của mình. Theo “Từ điển thuật ngữ văn học” (Lê Bá Hán, Trần Đình Sử, Nguyễn Khắc Phi đồng chủ biên), nghị luận là hình thức tư duy bằng ngôn ngữ nhằm xác lập chân lý, bác bỏ sai lầm, khẳng định hoặc phủ định một vấn đề nào đó.

5.1. Dấu Hiệu Nhận Biết Phương Thức Nghị Luận

• Có vấn đề bàn luận: Đưa ra một vấn đề để thảo luận.
• Có quan điểm của người viết: Thể hiện ý kiến cá nhân về vấn đề.
• Sử dụng phân tích, giải thích, chứng minh, bình luận: Để làm rõ quan điểm.

Ví dụ: “Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể…” Đoạn văn này đưa ra vấn đề về xây dựng đất nước và quan điểm về vai trò của học sinh.

5.2. Các Thể Loại Văn Bản Nghị Luận Thường Gặp

• Các hịch, chiếu, biểu: Văn bản chính luận thời xưa.
• Xã luận, bình luận, lời kêu gọi: Các bài viết thể hiện quan điểm về các vấn đề xã hội.
• Sách lý luận: Các tác phẩm trình bày các luận điểm, lý thuyết.

5.3. Ví dụ Minh Họa Về Phương Thức Nghị Luận

“Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì chỉ có học tập và rèn luyện thì các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong tương lai.”

Đoạn văn trên đưa ra vấn đề về xây dựng đất nước giàu mạnh và khẳng định vai trò của học sinh trong việc học tập và rèn luyện để trở thành người tài giỏi.

6. Phương Thức Hành Chính – Công Vụ Là Gì?

Hành chính – công vụ là phương thức dùng để giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác trên cơ sở pháp lý (thông tư, nghị định, đơn từ, báo cáo, hóa đơn, hợp đồng, …). Theo “Giáo trình văn bản học và kỹ thuật soạn thảo văn bản” (Trường Đại học Nội vụ Hà Nội), hành chính – công vụ là loại văn bản được sử dụng trong hoạt động quản lý nhà nước, có tính pháp quy và tuân thủ các quy định về thể thức.

6.1. Dấu Hiệu Nhận Biết Phương Thức Hành Chính – Công Vụ

• Trình bày theo mẫu chung: Tuân thủ các quy định về hình thức và nội dung.
• Chịu trách nhiệm về pháp lý: Các ý kiến, nguyện vọng phải tuân thủ pháp luật.

Ví dụ: Giấy xin phép nghỉ học, đơn từ, hợp đồng…

6.2. Các Thể Loại Văn Bản Hành Chính – Công Vụ Thường Gặp

• Đơn từ, báo cáo, đề nghị: Các văn bản dùng để giao tiếp với cơ quan nhà nước.

6.3. Ví dụ Minh Họa Về Phương Thức Hành Chính – Công Vụ

(Mẫu đơn xin phép nghỉ học)

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

ĐƠN XIN PHÉP NGHỈ HỌC

Kính gửi: Ban Giám hiệu trường…

Tôi tên là: …

Học sinh lớp: …

Lý do xin nghỉ: …

Thời gian nghỉ: …

Kính mong Ban Giám hiệu xem xét và chấp thuận.

…

Đơn xin phép nghỉ học là một văn bản hành chính – công vụ, tuân thủ theo mẫu chung và có giá trị pháp lý khi được phê duyệt.

Hy vọng với những hướng dẫn trên, bạn đã nắm rõ cách xác định phương thức biểu đạt trong môn Ngữ Văn. Nếu bạn vẫn cảm thấy khó khăn hoặc muốn tìm hiểu sâu hơn, CAUHOI2025.EDU.VN luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn.

Bạn muốn tìm hiểu thêm về các phương thức biểu đạt và cách áp dụng chúng vào bài tập? Đừng ngần ngại truy cập CAUHOI2025.EDU.VN để khám phá thêm nhiều kiến thức bổ ích và nhận được sự tư vấn tận tình từ đội ngũ chuyên gia của chúng tôi. CAUHOI2025.EDU.VN – Nơi giải đáp mọi thắc mắc của bạn!

Địa chỉ: 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam

Số điện thoại: +84 2435162967

Trang web: CauHoi2025.EDU.VN