Phong Trào Cần Vương Diễn Ra Vào Thời Gian Nào? Chi Tiết Nhất

Bài viết này của CAUHOI2025.EDU.VN sẽ giải đáp chi tiết về thời gian diễn ra phong trào Cần Vương, đồng thời phân tích các giai đoạn phát triển và ý nghĩa lịch sử của phong trào yêu nước này. Bạn sẽ nắm vững kiến thức về bối cảnh lịch sử và diễn biến chính của phong trào.

1. Phong Trào Cần Vương Diễn Ra Vào Thời Gian Nào?

Phong trào Cần Vương diễn ra từ năm 1885 đến năm 1896. Đây là một phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam cuối thế kỷ XIX, dưới sự kêu gọi của vua Hàm Nghi và các sĩ phu yêu nước. Phong trào này đánh dấu một giai đoạn lịch sử quan trọng trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của Việt Nam.

1.1. Bối Cảnh Lịch Sử Dẫn Đến Phong Trào Cần Vương

Giữa thế kỷ XIX, thực dân Pháp từng bước xâm lược Việt Nam. Triều đình nhà Nguyễn từng bước suy yếu, nhu nhược, từng bước đầu hàng thực dân Pháp, ký kết các hiệp ước bất bình đẳng, cắt đất nhượng quyền cho Pháp. Sự xâm lược của Pháp và chính sách cai trị hà khắc của chúng đã gây nên sự phẫn nộ trong nhân dân.

Theo sách “Lịch sử Việt Nam” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, sự nhu nhược của triều đình Huế đã khiến cho lòng dân oán hận, tạo tiền đề cho các phong trào yêu nước chống Pháp bùng nổ.

1.2. Chiếu Cần Vương – Lời Kêu Gọi Đấu Tranh

Ngày 13 tháng 7 năm 1885, vua Hàm Nghi, dưới sự phò tá của Tôn Thất Thuyết, đã ban Chiếu Cần Vương, kêu gọi văn thân, sĩ phu và nhân dân cả nước đứng lên chống Pháp, bảo vệ Tổ quốc. Chiếu Cần Vương đã thổi bùng ngọn lửa yêu nước, khơi dậy tinh thần đấu tranh bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Alt: Vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương, một sự kiện lịch sử quan trọng.

1.3. Hai Giai Đoạn Phát Triển Chính Của Phong Trào

Phong trào Cần Vương diễn ra sôi nổi từ năm 1885 đến năm 1896 và được chia thành hai giai đoạn chính:

• Giai đoạn 1 (1885 – 1888): Phong trào bùng nổ trên khắp cả nước, đặc biệt là ở các tỉnh từ Phan Thiết trở ra. Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra, thu hút đông đảo nhân dân tham gia. Tuy nhiên, do thiếu sự chỉ đạo thống nhất và vũ khí thô sơ, các cuộc khởi nghĩa này dần dần bị thực dân Pháp đàn áp.
• Giai đoạn 2 (1888 – 1896): Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt và lưu đày (tháng 11 năm 1888), phong trào Cần Vương tiếp tục phát triển, quy tụ thành các cuộc khởi nghĩa lớn, có quy mô và trình độ tổ chức cao hơn, tập trung ở các tỉnh Bắc Trung Kỳ và Bắc Kỳ.

2. Diễn Biến Chi Tiết Của Phong Trào Cần Vương

2.1. Giai Đoạn 1 (1885 – 1888): Bùng Nổ và Lan Rộng

Trong giai đoạn đầu, phong trào Cần Vương lan rộng khắp cả nước, từ Bắc vào Nam. Các sĩ phu yêu nước đã đứng lên chiêu mộ binh lính, xây dựng căn cứ, tổ chức các cuộc kháng chiến chống Pháp.

• Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892): Do Nguyễn Thiện Thuật (tức Tán Thuật) lãnh đạo, hoạt động chủ yếu ở vùng đồng bằng Bắc Bộ.
• Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896): Do Phan Đình Phùng và Cao Thắng lãnh đạo, là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất của phong trào Cần Vương, hoạt động ở vùng Nghệ An, Hà Tĩnh.
• Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887): Do Đinh Công Tráng lãnh đạo, diễn ra tại Thanh Hóa.

Theo “Địa chí Hà Tĩnh,” khởi nghĩa Hương Khê là đỉnh cao của phong trào Cần Vương, thể hiện tinh thần chiến đấu kiên cường, bất khuất của nhân dân ta.

2.2. Giai Đoạn 2 (1888 – 1896): Duy Trì và Suy Yếu

Sau khi vua Hàm Nghi bị bắt, phong trào Cần Vương gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, các cuộc khởi nghĩa vẫn tiếp tục diễn ra, thể hiện ý chí quyết tâm chống Pháp của nhân dân ta.

• Khởi nghĩa Hùng Lĩnh (1888-1892): Do Thủ Khoa Huân lãnh đạo, hoạt động ở vùng đồng bằng sông Cửu Long.
• Khởi nghĩa Yên Thế (1884-1913): Tuy không nằm trong phong trào Cần Vương, nhưng cuộc khởi nghĩa này có ảnh hưởng lớn đến phong trào yêu nước chống Pháp cuối thế kỷ XIX – đầu thế kỷ XX.

Alt: Phan Đình Phùng, lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hương Khê nổi tiếng.

Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan, phong trào Cần Vương dần dần suy yếu và thất bại vào cuối thế kỷ XIX.

3. Nguyên Nhân Thất Bại Và Ý Nghĩa Lịch Sử Của Phong Trào Cần Vương

3.1. Nguyên Nhân Thất Bại Của Phong Trào

Phong trào Cần Vương thất bại do nhiều nguyên nhân, trong đó có các nguyên nhân chính sau:

• Thiếu sự chỉ đạo thống nhất: Các cuộc khởi nghĩa diễn ra lẻ tẻ, thiếu sự phối hợp và thống nhất về mục tiêu, chiến lược.
• Lực lượng chênh lệch: Thực dân Pháp có lực lượng quân sự mạnh hơn, được trang bị vũ khí hiện đại, trong khi nghĩa quân chủ yếu sử dụng vũ khí thô sơ.
• Hạn chế về giai cấp: Phong trào chủ yếu dựa vào lực lượng nông dân và văn thân, sĩ phu, chưa có sự tham gia của các giai cấp, tầng lớp khác trong xã hội.
• Chính sách đàn áp của Pháp: Thực dân Pháp thực hiện chính sách đàn áp tàn bạo, chia rẽ dân tộc, mua chuộc quan lại, khiến phong trào gặp nhiều khó khăn.

3.2. Ý Nghĩa Lịch Sử Của Phong Trào Cần Vương

Mặc dù thất bại, phong trào Cần Vương có ý nghĩa lịch sử to lớn:

• Thể hiện tinh thần yêu nước, bất khuất của dân tộc Việt Nam: Phong trào Cần Vương là một biểu hiện cao đẹp của tinh thần yêu nước, ý chí đấu tranh giành độc lập, tự do của nhân dân ta.
• Để lại nhiều bài học kinh nghiệm: Phong trào Cần Vương để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về xây dựng lực lượng, lựa chọn phương pháp đấu tranh, đoàn kết dân tộc.
• Góp phần vào sự phát triển của phong trào yêu nước Việt Nam: Phong trào Cần Vương là một bước tiến quan trọng trong phong trào yêu nước Việt Nam, góp phần vào sự ra đời của các phong trào yêu nước theo khuynh hướng mới vào đầu thế kỷ XX.

4. Bài Học Rút Ra Từ Phong Trào Cần Vương

Phong trào Cần Vương, dù không thành công, nhưng đã để lại cho chúng ta nhiều bài học quý giá:

• Sức mạnh của đoàn kết dân tộc: Đoàn kết là yếu tố then chốt để chiến thắng kẻ thù xâm lược.
• Sự cần thiết của một đường lối chính trị đúng đắn: Phong trào Cần Vương thiếu một đường lối chính trị rõ ràng, dẫn đến sự phân tán và thất bại.
• Vai trò của quần chúng nhân dân: Quần chúng nhân dân là lực lượng chính trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
• Không ngừng đổi mới phương pháp đấu tranh: Cần phải không ngừng đổi mới phương pháp đấu tranh để phù hợp với tình hình thực tế.

5. Phong Trào Cần Vương Trong Văn Học Nghệ Thuật

Phong trào Cần Vương đã đi vào văn học nghệ thuật Việt Nam như một biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh bất khuất. Nhiều tác phẩm văn học, thơ ca, hội họa đã tái hiện lại những sự kiện lịch sử và hình tượng các anh hùng Cần Vương.

• Thơ văn yêu nước của Phan Đình Phùng: Thể hiện ý chí kiên cường, bất khuất của người anh hùng lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hương Khê.
• Các vở tuồng, chèo về phong trào Cần Vương: Ca ngợi tinh thần yêu nước và những tấm gương hy sinh vì độc lập dân tộc.
• Các bức tranh, tượng đài về các anh hùng Cần Vương: Tôn vinh những người con ưu tú của dân tộc đã chiến đấu dũng cảm chống thực dân Pháp.

6. So Sánh Phong Trào Cần Vương Với Các Phong Trào Yêu Nước Khác

Phong trào Cần Vương có những điểm tương đồng và khác biệt so với các phong trào yêu nước khác trong lịch sử Việt Nam.

7. Tầm Ảnh Hưởng Của Phong Trào Cần Vương Đến Các Thế Hệ Sau

Phong trào Cần Vương có tầm ảnh hưởng sâu sắc đến các thế hệ sau:

• Khơi dậy lòng yêu nước: Phong trào Cần Vương là nguồn cảm hứng lớn lao cho các thế hệ thanh niên Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
• Bài học về sự hy sinh: Tinh thần hy sinh cao cả của các anh hùng Cần Vương đã trở thành một tấm gương sáng cho các thế hệ sau noi theo.
• Động lực để vươn lên: Phong trào Cần Vương là động lực để nhân dân Việt Nam vươn lên, xây dựng một đất nước độc lập, tự do và hạnh phúc.

8. Địa Điểm Liên Quan Đến Phong Trào Cần Vương Hiện Nay

Ngày nay, nhiều địa điểm liên quan đến phong trào Cần Vương đã trở thành các di tích lịch sử, thu hút đông đảo du khách đến tham quan và tìm hiểu.

• Khu di tích lịch sử Hàm Nghi: Nơi vua Hàm Nghi ban Chiếu Cần Vương.
• Khu di tích lịch sử Khởi nghĩa Hương Khê: Nơi diễn ra cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất của phong trào Cần Vương.
• Các đền thờ, lăng mộ các anh hùng Cần Vương: Nơi tưởng nhớ và tôn vinh những người con ưu tú của dân tộc.

Alt: Lăng mộ vua Hàm Nghi tại Huế, một địa điểm lịch sử quan trọng.

9. Tư Liệu Tham Khảo Về Phong Trào Cần Vương

Để tìm hiểu sâu hơn về phong trào Cần Vương, bạn có thể tham khảo các nguồn tài liệu sau:

• Sách giáo khoa Lịch sử Việt Nam: Cung cấp kiến thức cơ bản về phong trào Cần Vương.
• Các công trình nghiên cứu lịch sử: Cung cấp thông tin chi tiết và phân tích sâu sắc về phong trào Cần Vương.
• Các bài viết trên báo chí, tạp chí: Cập nhật thông tin mới nhất về các hoạt động nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của phong trào Cần Vương.
• Các trang web uy tín về lịch sử Việt Nam: Cung cấp thông tin chính xác và đáng tin cậy về phong trào Cần Vương.

10. Câu Hỏi Thường Gặp Về Phong Trào Cần Vương (FAQ)

1. Chiếu Cần Vương được ban hành vào ngày tháng năm nào?

Chiếu Cần Vương được ban hành vào ngày 13 tháng 7 năm 1885.

2. Ai là người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hương Khê?

Phan Đình Phùng và Cao Thắng là những người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Hương Khê.

3. Giai đoạn nào được coi là đỉnh cao của phong trào Cần Vương?

Cuộc khởi nghĩa Hương Khê (1885-1896) được coi là đỉnh cao của phong trào Cần Vương.

4. Vì sao phong trào Cần Vương thất bại?

Phong trào Cần Vương thất bại do thiếu sự chỉ đạo thống nhất, lực lượng chênh lệch, hạn chế về giai cấp và chính sách đàn áp của Pháp.

5. Phong trào Cần Vương có ý nghĩa lịch sử như thế nào?

Phong trào Cần Vương thể hiện tinh thần yêu nước, bất khuất của dân tộc Việt Nam, để lại nhiều bài học kinh nghiệm và góp phần vào sự phát triển của phong trào yêu nước Việt Nam.

6. Ai là người ban hành Chiếu Cần Vương?

Vua Hàm Nghi là người ban hành Chiếu Cần Vương.

7. Phong trào Cần Vương diễn ra trong khoảng thời gian nào?

Phong trào Cần Vương diễn ra từ năm 1885 đến năm 1896.

8. Cuộc khởi nghĩa nào tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương?

Cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương.

9. Phong trào Cần Vương có những giai đoạn phát triển nào?

Phong trào Cần Vương có hai giai đoạn phát triển chính: 1885-1888 và 1888-1896.

10. Địa danh nào gắn liền với cuộc khởi nghĩa Ba Đình?

Thanh Hóa là địa danh gắn liền với cuộc khởi nghĩa Ba Đình.

Bạn đang tìm kiếm thông tin chính xác, đáng tin cậy và dễ hiểu về lịch sử Việt Nam? CAUHOI2025.EDU.VN cung cấp nguồn tài liệu phong phú, được nghiên cứu kỹ lưỡng bởi đội ngũ chuyên gia. Hãy truy cập CAUHOI2025.EDU.VN ngay hôm nay để khám phá thêm nhiều kiến thức bổ ích và đặt câu hỏi của bạn! Chúng tôi luôn sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của bạn về lịch sử, văn hóa và xã hội Việt Nam. Đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi theo địa chỉ 30 P. Khâm Thiên, Thổ Quan, Đống Đa, Hà Nội, Việt Nam hoặc qua số điện thoại +84 2435162967. CauHoi2025.EDU.VN – Nguồn tri thức đáng tin cậy của bạn!